ENG GEO


ატომი ჩვეულებრივი მატერიის შემადგენელი უმცირესი ერთეულია, რომელიც შედგება ბირთვისა და ელექტრონებისაგან. თითოეულ ატომში შეიძლება იყოს ერთი ან მეტი ელექტრონი. ბირთვი კი შედგება პროტონისა და ნეიტრონისაგან.

რადიაცია წარმოიქმნება არასტაბილური ატომებისაგან რომელთაც ჭარბი ენერგია ან/და მასა გააჩნიათ (მაგ. ალფა ნაწილაკების ემისია, როდესაც ატომი ორ პროტონს და ორ ნეიტრონს ასხივებს). ატომმა არასტაბილურ მდგომარეობაში შეიძლება გამოასხივოს ენერგია რომელიც რადიაციად იწოდება.

მაიონებელი გამოსხივება, რომელიც ზოგადად ტერმინი „რადიაციის“ ქვეშ იგულისხმება, წარმოადგენს გამოსხივებას, რომელსაც გააჩნია საკმარისი ენერგია ნეიტრალური ატომების დამუხტულ კომპონენტებად დასაშლელად. რადიაცია ვრცელდება ტალღის ან ნაწილაკების სახით. 


გარემოში რადიაცია ბუნებრივად არსებობს. სამყაროში ბუნებრივი გამოსხივების წყაროებს წარმოადგენს მზე, ვარსკვლავები, მიწაში და ქვებში ბუნებრივად არსებული რადიოაქტიური ნივთიერებები (ურანი, თორიუმი, რადიუმი).

თუმცა რადიაცია შეიძლება წარმოიქმნას ხელოვნურად. რადიაციას გამოიყენებენ როგორც მედიცინაში და ატომურ ენერგეტიკულ რეაქტორებში ასევე სხვადასხვა სახის მრეწველობასა და სამეცნიერო კვლევებში. 


რადიოაქტიური ნივთიერებების გამოყენება ხდება მეცნიერებაში, წარმოებასა და მედიცინაში.
სამეცნიერო კვლევით რეაქტორებში ბირთვული მასალები გამოიყენება  სხვადასხვა ნივთიერების თვისებების შესასწავლად მაღალი რადიაციის პირობებში.
ბიოლოგიასა და ბიოსამედიცინო კვლევებში რადიოაქტიური ნივთიერებები გამოიყენება ახალი წამლების ტესტირების დროს, ასევე ძუძუმწოვართა უჯრედული ფუნქციებისა და ძვლის ფორმირების შესწავლისათვის.
მათი  მრავალმხრივი გამოყენება ხდება სამრეწველო მიმართულებითაც, მაგალითად ნივთიერების სიმკვრივის შესაფასებლად, სტერილიზაციისათვის ასევე ნივთიერებებში მინარევების აღმოსაჩენად. 
ძირითადად ბირთვული მასალების ფუნდამენტური თვისებების გამოყენებით ხდება ელექტოენერგიის გამომუშავება ატომურ ენერგეტიკულ რეაქტორებში.
მედიცინაში რადიოაქტიური ნივთიერებებით ხდება ონკოლოგიური წარმონაქმნების დასხივება, მათი შემდგომი ზრდის შეჩერების ან დიაგნოსტიკის მიზნით, ასევე ფართოდ გამოიყენება რენტგენის დანადგარები დიაგნოსტიკის, თერაპიის მიზნით.


ზუსტი ეფექტი დამოკიდებულია რადიაციის ტიპსა და ინტენსივობაზე, მაგრამ როგორც ცნობილია, რადიაციას აქვს უნარი გამოიწვიოს ქსოვილის უჯრედის დაზიანება და კვდომა, რაც ხშირად სიმსივნის, გენეტიკური მუტაციისა ან ცოცხალი ორგანიზმის ფიზიკური კვდომის წინაპირობაა.


საერთაშორისო სისტემაში რადიაქტიურობის ერთეული ბეკერელი (ბკ), რომელიც წარმოადგენს 1 დაშლას წამში. ვინაიდან ბეკერელი რადიოაქტიურობის ძალიან მცირე რაოდენობას წარმოადგენს, ხშირად გამოიყენება უფრო დიდი ერთეულები, როგორიცაა კილობეკერელი, მეგაბეკერელი და გიგაბეკერელი (1 კბკ = 1000 ბკ, 1 მგბკ = 1000 კბკ, 1 გბკ = 1000 მბკ).
ძველი, მაგრამ ჯერ კიდევ პოპულარული ერთეულია კიური (1 კიური = 37 გბკ = 37000 მგბკ).


ელექტრომაგნიტური სპექტრი შედგება რადიო ტალღების, მიკროტალღების, ინფრაწითელი გამოსხივების, ხილული სინათლის, ულტრაიისფერი, რენტგენის  და გამა გამოსხივებისგან, რომელთაც განსხვავებული ენერგიები გააჩნიათ.

მაიონებელი გამოსხივება მაღალი ენერგიის გამო იწვევს ატომების იონიზაციას. გარემოში ადამიანი მუდმივად იღებს მაიონებელი გამოსხივებას მზის, ვარსკვლავების, მიწის, წყლის და საკვებისაგან. მაიონებელ გამოსხივებას მრავალი სასარგებლო გამოყენება აქვს, თუმცა დიდი ხნით და მაღალი დოზებით დასხივება ზრდის ჯანმრთელობისათვის ზიანის მიყენების შესაძლებლობას.  

ხშირად, რადიოსიხშირული გამოსხივება, რომელიც დაკავშირებულია სხვადასხვა საყოფაცხოვრებო ტექნიკასთან (ტელეფონი, კომპიუტერი, ტელევიზორი და სხვა) გაიგივებულია მავნე ზემოქმედების გამომწვევ ფაქტორთან, რაც მცდარი შეხედულებაა, ვინაიდან ამ ტიპის გამოსხივება ძალიან დაბალი ენერგიით გამოირჩევა და მისი მავნე ზემოქმედება ადამიანის ჯანმრთელობაზე არ დასტურდება.